Η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη για βελτιώσεις στα συστήματα υγείας

Άρθρο όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Η Καθημερινή"

Επιβάλλεται να αντιμετωπίσουμε τις μελλοντικές κρίσεις στον τομέα της υγείας, αλλά και τα πιθανά νέα κύματα του ιού με πιο αποφασιστικό, οργανωμένο και ελεγχόμενο τρόπο.

Η πανδημία του Covid-19 αποκάλυψε με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο ότι τα συστήματα υγείας, ανά την υφήλιο, δεν έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις πανδημίες. Με αυτό το δεδομένο, στην πρώτη φάση διαχείρισης της πανδημίας και των συνεπειών της, επιβλήθηκαν μέτρα υποχρεωτικής καραντίνας με στόχο αφενός τον περιορισμό της μετάδοσης του ιού,  και αφετέρου προκειμένου να δοθεί χρόνος στο σύστημα υγείας ώστε να οργανωθεί και να προμηθευτεί εξοπλισμό, φάρμακα και κλίνες ΜΕΘ για να ανταποκριθεί στην πανδημία. Επιπρόσθετα, οι περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, προχώρησαν σε αναστολή της περίθαλψης και της φροντίδας των μη επειγόντων περιστατικών, με στόχο να απελευθερώσουν εξοπλισμό και προσωπικό για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού.

Οι συνέπειες της πρακτικής που ακολουθήθηκε στην πρώτη φάση διαχείρισης της πανδημίας αναμένεται να γίνουν ιδιαίτερα αισθητές κατά τους επόμενους μήνες, αφού ο μεγάλος αριθμός επεμβάσεων και προγραμμάτων νοσηλείας που έχουν αναβληθεί, αναμένεται να επιφέρει τεράστιες απώλειες εσόδων στα νοσοκομεία, στους γιατρούς και σε άλλους επαγγελματίες υγείας. Παράλληλα, οι ακυρώσεις ή οι αναβολές των ιατρικών ραντεβού και των σχετικών διαδικασιών θα επιβαρύνουν σημαντικά την υγεία ορισμένων ασθενών, κυρίως των ευάλωτων ομάδων, όπως οι ασθενείς με χρόνιες παθήσεις και οι ηλικιωμένοι. 

Είναι ξεκάθαρο πώς υπό αυτές τις συνθήκες, το σύστημα υγείας αναμένεται να επιβαρυνθεί περαιτέρω στο άμεσο μέλλον. Ως εκ τούτου, χρειάζεται να γίνουν περισσότερα σε ορισμένους τομείς για να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τις κρίσεις στον τομέα της υγείας, αλλά και τα πιθανά νέα κύματα του ιού με πιο αποφασιστικό, οργανωμένο και ελεγχόμενο τρόπο. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η μελέτη «Restart Cyprus» της PwC Κύπρου, περιλαμβάνει μια σειρά από εισηγήσεις, με στόχο την ενίσχυση και την καλύτερη διαχείριση των δυνατοτήτων των νοσοκομείων. 

Στόχος πρέπει να είναι η βελτίωση της ικανότητας ανταπόκρισης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, αλλά και η καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων δυνατοτήτων σε συνεχή βάση. Αυτό προϋποθέτει προσπάθεια σε διάφορα επίπεδα και συντονισμένα βήματα στους τομείς των υποδομών, των προμηθειών, του προσωπικού, των διαδικασιών, και του ευρύτερου σχεδιασμού του συστήματος. Εν πρώτοις είναι εξαιρετικά σημαντικό η προσοχή να επικεντρωθεί στον υπολογισμό των αναγκών και στην προμήθεια αναπνευστήρων και άλλου εξοπλισμού, όπως μάσκες και στολές για το προσωπικό. Παράλληλα,  το Υπουργείο Υγείας συνιστάται να συνάψει συμφωνίες με προμηθευτές για να διασφαλίσει την έγκαιρη παραλαβή των σωστών ποσοτήτων όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Μείζονος σημασίας είναι και η παροχή εκπαίδευσης και ψυχολογικής στήριξης σε όλο το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό στις ΜΕΘ. Για το σκοπό αυτό, το Υπουργείο Υγείας και τα Νοσοκομεία θα πρέπει να καθορίσουν από τώρα το ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορούσε να συμβάλει στην περίθαλψη κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας και να τους εκπαιδεύσει κατάλληλα για να μπορούν να αντιμετωπίσουν άμεσα μια απότομη αύξηση ασθενών σε περίπτωση κρίσης. Απαραίτητη είναι επίσης η ανάπτυξη της κουλτούρας ποιότητας σε νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα με αυστηρά πρωτόκολλα και δείκτες απόδοσης για υγεία και ασφάλεια, αλλά και η δημιουργία εναλλακτικών εξωνοσοκομειακών παροχών όπως για παράδειγμα κοινοτικών κλινικών, κλπ.)

Παράλληλα, προτείνεται να προωθηθεί ο επανασχεδιασμός του ρόλου των φαρμακείων, μέσω της δημιουργίας online φαρμακείων που θα μπορούν να προσφέρουν κατ’ οίκον διανομή προϊόντων και η χρήση δοκιμασμένων τεχνολογιών υγείας και ανάλυσης δεδομένων για εντοπισμό των ατόμων υψηλού ρίσκου με στοχευμένες εκστρατείες πληροφόρησης. Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί και στην  ενδυνάμωση του ρόλου της ομάδας δημόσιας υγείας του Υπουργείου Υγείας, αφού όπως έχει διαφανεί από τις χώρες που έχουν διαχειριστεί με επιτυχία την πανδημία διατηρώντας χαμηλή την καμπύλη διάδοσης, η επιτυχής διαχείριση προϋποθέτει αποτελεσματικό συντονισμό ανάμεσα στο σύστημα υγείας και στην κοινωνία.

Η παρούσα φάση προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στην Κύπρο για υλοποίηση αρκετών από τα προτεινόμενα μέτρα. Με όπλο την επιτυχή διαχείριση της πανδημίας και επενδύοντας σε μια αποτελεσματική συνεργασία ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, στο πλαίσιο και της υλοποίησης της δεύτερης φάσης του ΓεΣΥ, δημιουργείται μια χρυσή ευκαιρία για το σύστημα υγείας της Κύπρου, ώστε να βγει πιο ενισχυμένο από ποτέ.

* Του Πόλυ Διονυσίου, Ανώτερου Διευθυντή, Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Τομέα Υγείας, PwC Κύπρου