Kυβερνητικό χρέος στη Γερμανία – μια ενδιαφέρουσα αλλαγή προσέγγισης

Άρθρο των Ανδρέα Χαραλάμπους, Οικονομολόγου & πρώην Διευθυντή Υπουργείου Οικονομικών & Όμηρου Πισσαρίδη, Δ/ντος Συμβούλου PricewaterhouseCoopers Investment Services, στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»

27/12/2020

Πρόσφατα, είχαμε αναφερθεί στο παγκόσμιο χρέος και τα υψηλά επίπεδα κρατικού δανεισμού, λόγω αφενός της παγκόσμιας πανδημίας και αφετέρου της μακράς περιόδου χαμηλών επιτοκίων και αντιπληθωριστικών πιέσεων. Παρόλο που η πανδημία δεν αναμένεται να υποχωρήσει σύντομα, η γενική προσδοκία είναι ότι οι αγορές ομολόγων θα παραμείνουν ανθηρές και θα εξακολουθήσουν να ευνοούν την αύξηση του κυβερνητικού δανεισμού. 

Ξεχωριστή αναφορά αξίζει να γίνει για τη Γερμανία, η οποία ανέκαθεν θεωρείται  δημοσιονομικά πειθαρχημένη. Στις πλείστες χώρες, με την έλευση του κορωνοϊού παρατηρήθηκε πρωτόγνωρη κινητοποίηση των κυβερνήσεων και κεντρικών τραπεζών. Η Γερμανία έπραξε το ίδιο, εγκαταλείποντας παραδοσιακές της αρχές, συμπεριλαμβανομένης αυτής του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού. Ο δανεισμός σχεδόν €410 δις κατά το 2020 δεν αφήνει περιθώριο αμφισβήτησης των προθέσεων του Βερολίνου. Περαιτέρω, για το 2021, προγραμματίζονται εκδόσεις κρατικών ομολόγων συνολικού ύψους €470 δις, σηματοδοτώντας τη Γερμανική αντίληψη για τη διάρκεια και το εύρος της κρίσης.

Πέραν της σημασίας της στο πλαίσιο μιας αντικυκλικής επεκτατικής πολιτικής, η άρση του ‘φρένου χρέους’ έχει δημιουργήσει σημαντικά πρόσοδα για τη Γερμανική κυβέρνηση. Με το δεκαετές κρατικό ομόλογο να αποδίδει μέχρι και -0,6%, τα ετήσια έσοδα αναμένεται να ξεπεράσουν τα €7 δις, δελεάζοντας περισσότερο προς την κατεύθυνση του δανεισμού.

Οι πραγματικότητες δεν είναι βεβαίως ίδιες σε όλες τις χώρες. Η Γερμανία εκμεταλεύεται ουσιαστικά τη διαχρονική της ορθολογιστική πολιτική, η οποία, μέσα από αυστηρή προσήλωση, της επέτρεψε να μείωσει το κυβερνητικό χρέος προς το ΑΕΠ από 82% το 2010 σε λιγότερο από 60% τους πρώτους μήνες του 2020. Πολύ λίγες χώρες ακολούθησαν αντίστοιχη πολιτική για να διαθέτουν παρόμοια ευχέρεια δανεισμού, η οποία σε κάθε περίπτωση δεν είναι απεριόριστη. Ως ένα ακόμη δείγμα της εγχώριας δημοσιονομικής σοβαρότητας, η Γερμανική Βουλή έχει ήδη επισημάνει την αναγκαιότητα διαμόρφωσης στρατηγικής εξόδου για να αποφευχθούν παρενέργειες της μελλοντικής ικανότητας εξυπηρέτησης του χρέους.

Αναμφίβολα, η προσέγγιση που έχει ακολουθηθεί ήταν επιβεβλημένη για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ακόμη όμως και στην εύρωστη Γερμανία, ο υπερβάλλων κρατικός δανεισμός προκαλεί αρνητικούς συνειρμούς. Θα απαιτηθεί σκληρή προσπάθεια για να απορροφηθούν οι κραδασμοί σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα - αυτό πρέπει να το έχουμε υπόψην μας και στην Κύπρο όπου η σχέση χρέους ΑΕΠ, αλλά και η αντιμετώπιση από τις διεθνείς αγορές ομολόγων, προφανώς και δεν είναι εφάμιλλη με της Γερμανίας. 

Ο Ανδρέας Χαραλάμπους είναι οικονομολόγος και πρώην διευθυντής στο Υπουργείο Οικονομικών.

Ο Όμηρος Πισσαρίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers Investment Services.