Τουρκική οικονομία σε μια σταθερά καθοδική πορεία

Άρθρο των Ανδρέα Χαραλάμπους, Οικονομολόγου & πρώην Διευθυντή Υπουργείου Οικονομικών & Όμηρου Πισσαρίδη, Δ/ντος Συμβούλου PricewaterhouseCoopers Investment Services, στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»

09/05/2021

Όταν το Σεπτέμβριο του 2020 καταγράψαμε τις αρνητικές επιδόσεις της άλλοτε ραγδαία αναπτυσσόμενης Τουρκικής οικονομίας, θεωρούσαμε ότι η οικονομική πολιτική της χώρας βρισκόταν σε αδιέξοδο.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά, ο συνδυασμός των επιπτώσεων της πανδημίας με τη συνεχιζόμενη, και ιδεολογικά προωθούμενη, πολιτική του προέδρου Ερντογάν έχει εμβαθύνει περαιτέρω το αρνητικό αποτύπωμα. Όσον αφορά την πανδημία, η κατακόρυφη μείωση του τουρισμού έχει δημιουργήσει δυσαναπλήρωτο συναλλαγματικό κενό, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να προβεί πρόσφατα σε αυστηρό κλείσιμο, προσδοκώντας να διασώσει την καλοκαιρινή περίοδο. Το βαθύτερο πρόβλημα, ωστόσο, οφείλεται στην πολιτικοποίηση της οικονομικής πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, βασική επιδίωξη της κυβέρνησης είναι η διατήρηση των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα σε μία, μάλλον απέλπιδα, προσπάθεια να τονώσει την  ανάπτυξη. Αυτό θα ήταν αποτελεσματικό εάν ο πληθωρισμός βρισκόταν σε χαμηλά επίπεδα, όχι όμως στην περίπτωση της Τουρκίας, όπου η αύξηση των τιμών καλπάζει με διψήφιο αριθμό. Προσφέροντας φθηνό χρήμα στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, ο πληθωρισμός στην ουσία διαβρώνει την αγοραστική αξία της Τουρκικής λίρας.

Η πρόσφατη κίνηση του προέδρου Ερντογάν να προβεί στην τέταρτη αλλαγή του Τούρκου κεντρικού τραπεζίτη, μέσα σε δύο χρόνια, είναι ενδεικτική των προθέσεων του. Σε αντίθεση με τους προκατόχους του, οι οποίοι ξόδεψαν περισσότερα από $100 δις σε συναλλαγματικές παρεμβάσεις, ο μέχρι πρόσφατα κεντρικός τραπεζίτης Αγκμπαλ, ήταν ο μόνος που συγκράτησε τη διολίσθηση της λίρας, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού τρεις φορές. Η τρίτη και γενναιότερη αύξηση σηματοδότησε την αποπομπή του.

Η πραγματικότητα είναι ζοφερή: ο πληθωρισμός έχει ξεπεράσει το 16%, η λίρα υποχώρησε κατά 30% το 2020, το δημόσιο χρέος συνεχίζει να αυξάνεται, ενώ τα συναλλαγματικά διαθέσιμα έχουν περιοριστεί σε περίπου $15 δις. Η πλειοψηφία του χρέους του δημοσίου είναι σε δολάρια, όπως επίσης και το χρέος των μεγάλων τουρκικών επιχειρήσεων, οι οποίες καταφεύγουν σε μαζικές αναδιαρθρώσεις, πιέζοντας ακόμη περισσότερο τους ισολογισμούς των τραπεζών σε καιρό πανδημίας. Καθόλου τυχαία, η καθαρή θέση εισροών/εκροών ξένου κεφαλαίου είναι αρνητική, ενώ οι διεθνείς οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης υποβάθμισαν επανειλημμένα το τουρκικό χρέος.

Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Παρόλο που η Τουρκία εξακολουθεί να είναι μια από τις μεγαλύτερες αγορές παγκοσμίως, βρίσκεται στη δίνη αδιάκοπων αρνητικών εξελίξεων που δεν επιτρέπουν εφησυχασμό. Οι πρόσφατες επιβαρυντικές εξελίξεις στην τοπική αγορά κρυπτονομισμάτων, αλλά και η επικείμενη εκδίκαση του σκανδάλου της Halkbank, καταδεικνύουν την ύπαρξη εποπτικής ανεπάρκειας και συντείνουν στη δημιουργία αρνητικού κλίματος.

Σύντομα, η Τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να επιχειρήσει για μια ακόμη φορά αλλαγή οικονομικής πλεύσης. Όσον αφορά τις γειτονικές χώρες, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, η έλλειψη οικονομικής, αλλά και πολιτικής σταθερότητας, δεν αποτελεί καλό οιωνό ενώ ιδιαίτερα αρνητικές είναι οι επιπτώσεις για την τουρκοκυπριακή οικονομία.

Ο Ανδρέας Χαραλάμπους είναι οικονομολόγος και πρώην διευθυντής στο Υπουργείο Οικονομικών.

Ο Όμηρος Πισσαρίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers Investment Services.