Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το στοίχημα της πράσινης μετάβασης

Άρθρο των Ανδρέα Χαραλάμπους, Οικονομολόγου & πρώην Διευθυντή Υπουργείου Οικονομικών & Όμηρου Πισσαρίδη, Δ/ντος Συμβούλου PricewaterhouseCoopers Investment Services, στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»

23/05/2021

Σε παγκόσμιο επίπεδο σημειώνεται αξιόλογη πρόοδος σε ότι αφορά την απεξάρτηση της οικονομικής ανάπτυξης από την κατανάλωση ενέργειας και φυσικών πόρων. Παράλληλα, παρατηρείται μείωση τιμών αγοράς και εγκατάστασης συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και ουσιαστική διείσδυσή τους στο ενεργειακό μίγμα των χωρών. Επιπλέον, παρατηρείται πρόοδος σε ότι αφορά την αποθήκευση των ΑΠΕ, που αποτελεί το σημαντικότερό τους μειονέκτημα έναντι συμβατικών μορφών ενέργειας. 

Παρόλα αυτά, η κλιματική αλλαγή, που προκαλεί η υπέρμετρη χρήση συμβατικών μορφών ενέργειας, εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για την επιβίωση της ανθρωπότητας, ενώ πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι οι επιπτώσεις για το περιβάλλον είναι πολύ δυσμενέστερες σε σχέση με προβλέψεις προηγούμενων χρόνων. 

Ορθά λοιπόν η ΕΕ έχει αναγάγει την ‘’Πράσινη Συμφωνία’’ ως ύψιστη προτεραιότητα στο πλαίσιο των προγραμμάτων ‘’Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας’’ που οι χώρες μέλη πρέπει να υποβάλουν για να επωφεληθούν από τα κονδύλια του ‘’ΕΕ – Νέα Γενιά’’, θέτοντας ως φιλόδοξο στόχο την επίτευξη μηδενικών ρύπων μέχρι το 2050. Παράλληλα, η ΕΚΤ σχεδιάζει να εισάγει την κλιματική διάσταση στο εποπτικό της πλαίσιο, επιβαρύνοντας τις τράπεζες που εκτίθενται σε κίνδυνο κλιματικής αλλαγής με υψηλότερες κεφαλαιακές απαιτήσεις.

Το εγχείρημα, προφανώς, δεν είναι καθόλου εύκολο καθώς απαιτεί ριζική αναπροσαρμογή του μοντέλου ανάπτυξης, των καταναλωτικών συνηθειών αλλά και ισχυρή πολιτική βούληση. Ο ρόλος των κυβερνήσεων αλλά και των βουλευτών είναι καθόλα καθοριστικός, εφόσον καλούνται να διαμορφώσουν το κατάλληλο θεσμικό, εποπτικό και νομοθετικό πλαίσιο, να διενεργήσουν επενδύσεις σε υποδομές, να επιβαρύνουν την κατανάλωση συμβατικών μορφών ενέργειας μέσω πράσινης φορολογίας, αλλά και να ενθαρρύνουν την στροφή προς ΑΠΕ μέσω αποτελεσματικών και αποδοτικών προγραμμάτων επιδοτήσεων για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Άλλα, καίριας σημασίας θέματα, είναι η προώθηση της κυκλικής οικονομίας, της οικονομίας της ανταλλαγής και επισκευής και, πρωτίστως, η μείωση της παραγωγής αποβλήτων.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανακοίνωσε πρόσφατα το Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου. Βασική προτεραιότητα αποτελεί η πράσινη μετάβαση μέσω επενδύσεων ύψους €550 εκ. καθώς η Κύπρος έχει θέσει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών ρύπων κατά 24% μέχρι το 2030. Ένας φιλόδοξος στόχος, σε σύγκριση με τα σημερινά δεδομένα, που ενδεχομένως να χρήζει επανεξέτασης υπό το φως μελετών για ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις  της κλιματικής αλλαγής στην ανατολική Μεσόγειο.

Σε αυτό το πλαίσιο, μπορούν να εξεταστούν τρόποι για επιτάχυνση διείσδυσης ΑΠΕ, περαιτέρω ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών και υποδομών βιώσιμης κινητικότητας, καθώς και η εισαγωγή κινήτρων με στόχο την υιοθέτηση του λεγόμενου κυκλικού μοντέλου ανάπτυξης αλλά και της αξιοποίησης αποβλήτων και ανακυκλωμένων προϊόντων. Σημαντικό στοιχείο είναι επίσης η προσαρμογή του τραπεζικού τομέα στα νέα δεδομένα προσφοράς δανείων, του τομέα των κατασκευών καθώς και των νοικοκυριών, μειώνοντας την κατανάλωση αγαθών που επιβαρύνουν το περιβάλλον. 

Αναμφίβολα, το βραχυπρόθεσμο οικονομικό και πολιτικό κόστος θα είναι υψηλό. Ωστόσο, δεν υπάρχει η επιλογή της αποτυχίας, ενώ μακροπρόθεσμα το αποτέλεσμα θα είναι θετικό.

Ο Ανδρέας Χαραλάμπους είναι οικονομολόγος και πρώην διευθυντής στο Υπουργείο Οικονομικών.

Ο Όμηρος Πισσαρίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers Investment Services.