Η σημασία αξιοποίησης της κρατικής περιουσίας για τα δημόσια οικονομικά

Άρθρο των Ανδρέα Χαραλάμπους, Οικονομολόγου & πρώην Διευθυντή Υπουργείου Οικονομικών & Όμηρου Πισσαρίδη, Δ/ντος Συμβούλου PricewaterhouseCoopers Investment Services, στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»

Η δημοσιονομική πολιτική παραδοσιακά επικεντρώνεται στην ικανοποίηση κάποιων ονομαστικών στόχων, κυρίως σε ότι αφορά το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος. Στην παρούσα φάση, διεξάγεται μια ενδιαφέρουσα συζήτηση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για αναμόρφωση του δημοσιονομικού πλαισίου, με στόχους: (α) την αναβάθμιση της αναπτυξιακής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής διάστασης, (β) μεγαλύτερη ευελιξία, ώστε σε δύσκολες περιόδους να στηρίζονται οι οικονομίες, (γ) απλοποίηση, και (δ) μετατόπιση της ευθύνης σε εθνικό επίπεδο, με τα Ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να διατηρούν ένα εποπτικό ρόλο.

Σε αυτό το πλαίσιο, ένα σημείο που χρήζει προσοχής είναι το θέμα της αξιοποίησης της κρατικής περιουσίας, που περιλαμβάνει κρατικές επιχειρήσεις, ακίνητη περιουσία και επενδύσεις σε χρηματοοικονομικά μέσα.

Για την Κύπρο, η ακίνητη περιουσία, που υπολογίστηκε στα €15 δις, έχει μεγάλη σημασία. Μια αξιοποίηση (π.χ. δημιουργία κέντρων αριστείας, φωτοβολταϊκών πάρκων) με βάση τα πιο κάτω κριτήρια, θα μπορούσε να αποφέρει πιθανά έσοδα της τάξης των €450 εκ ετησίως. Πολλαπλά οφέλη αναμένονται και από βελτίωση του πλαισίου διακυβέρνησης των οργανισμών δημοσίας ωφελείας.

Ομολογουμένως, λίγες μόνο χώρες έχουν διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη πολιτική για αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται χώρες της Ασίας (π.χ. Σιγκαπούρη) και οι Σκανδιναβικές χώρες.

Οι επιδιώξεις μιας τέτοιας στρατηγικής είναι: (i) η ενίσχυση των δημοσίων εσόδων – το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εκτιμά ότι, σε παγκόσμιο επίπεδο, τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία είναι διπλάσια του ΑΕΠ - και (ii) η συνεισφορά στην επίτευξη των αναπτυξιακών περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων ενός κράτους.

Συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής περιλαμβάνουν, αφενός, την πλήρη καταγραφή της κρατικής περιουσίας και την επεξεργασία ενός κρατικού ισολογισμού, για σκοπούς καλύτερης απεικόνισης της δημοσιονομικής κατάστασης, και, αφετέρου, μέτρα θεσμικού χαρακτήρα, περιλαμβανομένου και της δημιουργίας ξεχωριστής εξειδικευμένης οντότητας για σκοπούς καλύτερης διαχείρισης της κρατικής περιουσίας. Επιπρόσθετα, απαιτείται νομοθετική ρύθμιση που να διασφαλίζει υψηλά επίπεδα διακυβέρνησης, διαφάνεια, ανεξαρτησία από πολιτικές παρεμβάσεις, λογοδοσία και αξιοκρατία. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η αντιμετώπιση του θέματος της σύγκρουσης συμφερόντων καθώς και της διαφθοράς, που αποτελούν εγγενείς κινδύνους των κρατικών οντοτήτων.

Το προτεινόμενο εγχείρημα δεν είναι εύκολο αλλά μπορεί να αποφέρει ουσιαστικά οφέλη. Προϋποθέσεις περιλαμβάνουν τη διενέργεια μελέτης σκοπιμότητας από ανεξάρτητο φορέα, με όρους εντολής την υιοθέτηση επιτυχημένων διεθνών πρακτικών και τη δημιουργία μηχανισμού ανεξάρτητης αξιολόγησης σε τακτά χρονικά διαστήματα, ούτως ώστε να εντοπίζονται και να διορθώνονται έγκαιρα τυχόν αδυναμίες.

Η βασικότερη όμως προϋπόθεση είναι η ορθή στελέχωση και η επαγγελματική διαχείριση, τόσο της οντότητας που θα διαχειρίζεται την κρατική περιουσία, όσο και των δημόσιων οργανισμών.

Στην Κύπρο, έχουν γίνει κάποια βήματα προς το σκοπό αυτό, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την καταγραφή της κρατικής ακίνητης και κινητής περιουσίας, υιοθετώντας διεθνή λογιστικά πρότυπα. Ωστόσο απομένουν να γίνουν πολλά, ιδιαίτερα σε ότι αφορά το θέμα της αξιοποίησης της κρατικής ακίνητης περιουσίας και της βελτίωσης της διαχείρισης οργανισμών δημοσίας ωφελείας.