Κυπριακή οικονομία: προκλήσεις και προοπτικές

Άρθρο των Ανδρέα Χαραλάμπους, Οικονομολόγου & πρώην Διευθυντή Υπουργείου Οικονομικών & Όμηρου Πισσαρίδη, Δ/ντος Συμβούλου PricewaterhouseCoopers Investment Services, στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»

Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας επιβεβαίωσε πρόσφατα την πρόθεση της να προωθήσει την υιοθέτηση του θεσμού του κατώτατου μισθού.

Η Κύπρος ακολουθεί τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει υποβάλει σχετικό πλαίσιο πολιτικής. Σημειώνεται ότι η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας έχει ήδη προχωρήσει σε σημαντική αύξηση του κατώτατου μισθού.

Η παρούσα συγκυρία, που χαρακτηρίζεται από μείωση της ανεργίας και παράλληλα  τάση μείωσης του ποσοστού απασχόλησης, είναι ευνοϊκή για την εισαγωγή του θεσμού. 

Είναι θετικό ότι η προώθηση του κατώτατου μισθού έχει ως βάση μελέτη από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ΔΓΕ), η οποία θα ήταν βοηθητικό να δημοσιοποιηθεί για ενημέρωση των πολιτών. Θετική είναι επίσης η διενέργεια σχετικής μελέτης από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, η οποία ενδείκνυται να ληφθεί υπόψη στα πλαίσια του διεξαγόμενου κοινωνικού διαλόγου.

Αν και ορισμένοι αναλυτές υποδεικνύουν την πιθανότητα μείωσης της απασχόλησης χαμηλόμισθων, η πρόσφατη επιστημονική βιβλιογραφία και οι εμπειρικές μελέτες τεκμηριώνουν ότι η εισαγωγή κατώτατου μισθού έχει ουσιαστικά οφέλη για τους εργαζόμενους που επηρεάζονται, αλλά και ευρύτερα για την κοινωνική συνοχή. Ωστόσο, εάν δεν εξετασθούν συγκεκριμένοι παράμετροι, τα οφέλη θα αντισταθμιστούν από παρενέργειες στην αγορά εργασίας.

Βασικό στοιχείο ενδείκνυται να είναι η διοικητική απλότητα, μ’ έναν ελάχιστο καθολικό μισθό για όλους τους εργαζόμενους, με τρόπο που να μην οδηγεί σε στρεβλώσεις. Τομεακά διαφορετικοί και πολλαπλοί ελάχιστοι μισθοί πιθανόν να δημιουργήσουν δυσκαμψίες στη λειτουργία της αγοράς εργασίας.

Το επίπεδο του κατώτατου μισθού πρέπει να διασφαλίζει ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Ως ενδεικτικό όριο αναφέρεται το 50% του ενδιάμεσου εισοδήματος, το οποίο  δύναται σταδιακά να ανέλθει στο 55%. Με βάση επιστημονικές μελέτες, πολύ υψηλότερος κατώτατος μισθός συνεπάγεται πρόσθετα οφέλη για τους επηρεαζόμενους αλλά εις βάρος της συνολικής απασχόλησης των χαμηλά αμειβόμενων.

Στην περίπτωση της Κύπρου, ο ελάχιστος μισθός θα πρέπει να καθοριστεί στη βάση επιστημονικής μελέτης και να συνάδει με διεθνείς πρακτικές. Παράλληλα, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ανάγκη ενδυνάμωσης της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας της Κυπριακής οικονομίας, αλλά και τις συνθήκες εργασίας (π.χ. όρους, ωφελήματα και ώρες εργασίας).

Η υπό διαμόρφωση Ευρωπαϊκή Οδηγία συστήνει αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού σε τακτικά χρονικά διαστήματα, η οποία θα μπορούσε να συνυπολογίζει, μεταξύ άλλων, το όριο του 55% του ενδιάμεσου μισθού στη βάση εκάστοτε μελέτης από το ΔΓΕ ή άλλο επιστημονικά διαπιστευμένο οργανισμό. 

Πολλοί αναλυτές υποδεικνύουν ότι η υιοθέτηση του θεσμού είναι λιγότερο αποδοτική σε οικονομίες με εκτεταμένο μέγεθος κρυφής οικονομίας. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να συνοδευτεί με μέτρα καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας.

Είναι επίσης σημαντικό να θεσμοθετηθεί η παρακολούθηση υλοποίησης από ανεξάρτητη διεπιστημονική ομάδα υψηλού κύρους, η οποία να τροφοδοτεί τον κοινωνικό διάλογο. Η ευρύτερη υιοθέτηση ανεξάρτητων θεσμών αξιολόγησης των υπό προώθηση μεταρρυθμίσεων αποτελεί άριστη πρακτική που θα βοηθούσε στη διαμόρφωση κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Κύπρο, αλλά και στην αποδοχή τους από την κοινωνία.

Ο Ανδρέας Χαραλάμπους είναι οικονομολόγος και πρώην διευθυντής στο Υπουργείο Οικονομικών.

Ο Όμηρος Πισσαρίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers Investment Services.