Αναθεώρηση του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ – οι προτάσεις της Γερμανίας

Το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον παρουσιάζει ουσιαστική διαφοροποίηση. Ο κίνδυνος ύφεσης στην ΕΕ είναι ορατός, ο πληθωρισμός, αν και παρουσιάζει τάσεις αποδυνάμωσης, παραμένει υψηλός και τα επιτόκια κυβερνητικών ομολόγων σημειώνουν αυξητική τάση. Αξιοσημείωτο θετικό στοιχείο η ανεργία, η οποία παραμένει σε χαμηλά επίπεδα.

Σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο, η διαμόρφωση της δημοσιονομικής πολιτικής αποκτά καίρια σημασία, δεδομένης και της απόσυρσης των νομισματικών μέτρων στήριξης των οικονομιών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προτάσεις της κυβέρνησης της Γερμανίας που δημοσιοποιήθηκαν πρόσφατα.

Το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ διέπεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με περίπλοκους και αυστηρούς κανόνες που αφορούν το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος. Η εφαρμογή του Συμφώνου έχει ανασταλεί μέχρι το 2023 για να επιτρέψει την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας και των πολεμικών αναταραχών στην Ουκρανία.

Σε προηγούμενο άρθρο είχαμε αναλύσει τις τάσεις που υφίστανται στην ΕΕ. Υπάρχουν υποστηρικτές της διατήρησης των αυστηρών προνοιών του Συμφώνου αλλά και υποστηρικτές ριζοσπαστικών αλλαγών. 

Η Γερμανική κυβέρνηση διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση των κοινοτικών πολιτικών. Αποτελείται από συνασπισμό τριών πολιτικών κομμάτων, με διαφορετικές θέσεις σε ότι αφορά το δημοσιονομικό πλαίσιο. Το φιλελεύθερο κόμμα υποστηρίζει επαναφορά της ισχύος του Συμφώνου, ως προϋπόθεση για εμπέδωση μακροοικονομικής σταθερότητας και αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων. Τα άλλα δύο κόμματα (Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι) ευνοούν ριζικές αλλαγές, με στόχο, κυρίως, την αποφυγή δραστικών περικοπών των κοινωνικών δαπανών και την ενθάρρυνση δημόσιων επενδύσεων.

Η τελική διαμόρφωση των προτάσεων αποτελεί ένα συμβιβασμό, που αντικατοπτρίζει τη γενικότερη κουλτούρα συναίνεσης στη Γερμανία 

Πιο συγκεκριμένα, οι προτάσεις αποτελούν βήμα προς απλοποίηση, με κατάργηση της πρόνοιας που διέπει την προσαρμογή του δημόσιου χρέους σε περιπτώσεις απόκλισης από το όριο του 60% του ΑΕΠ. Η προτεινόμενη αλλαγή είναι ιδιαίτερα σημαντική για χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Κύπρος. Περαιτέρω, δίδεται έμφαση στον έλεγχο δαπανών και στην ευνοϊκή μεταχείριση δημόσιων επενδύσεων. 

Τους επόμενους μήνες, η συζήτηση αναμένεται να ενταθεί, με ενεργό συμμετοχή χωρών όπως η Γαλλία και η Ιταλία που ευνοούν περαιτέρω αλλαγές, π.χ. αύξηση του ορίου και καθορισμό ευέλικτου στόχου για το δημόσιο χρέος με βάση τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας. Ενδεχομένως, προς συζήτηση να τεθούν και ευρύτερες τροποποιήσεις, όπως είναι, κυρίως, η δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού δημοσιονομικής στήριξης σε κοινοτικό επίπεδο στο πρότυπο του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης. 

Το ζητούμενο πρέπει να είναι η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ βιωσιμότητας και οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. 

Η Κύπρος ενδείκνυται να συμμετέχει ενεργά σε αυτή τη συζήτηση, υποστηρίζοντας ευελιξία και απλοποίηση του πλαισίου, έμφαση στη μακροχρόνια βιωσιμότητα, παρά σε άκαμπτους δημοσιονομικούς κανόνες, και ενίσχυση εκείνων των προνοιών που επιτρέπουν αναβάθμιση των δημόσιων επενδύσεων.

Ο Ανδρέας Χαραλάμπους είναι οικονομολόγος και πρώην διευθυντής στο Υπουργείο Οικονομικών.

Ο Όμηρος Πισσαρίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers Investment Services.